Het woord antiek wordt gebruikt als aanduiding voor oude kunst-, sier- en gebruiksvoorwerpen.
Er zijn een aantal criteria die bepalen of iets een stuk antiek is, dat zijn:
- Het voorwerp moet door mensenhand gemaakt zijn.
- Het moet een zekere ouderdom bezitten. Doorgaans wordt daarbij uitgegaan van een leeftijd van 50 jaar; in bepaalde gevallen is een voorwerp echter pas antiek als het 75 of zelfs 95 jaar oud is.
- Bij boeken geldt dat zij antiek zijn als ze ten minste 75 jaar oud zijn. Boeken van recenter datum, die niet meer leverbaar zijn bij de uitgever, heten zeldzaam.
Antiek en oude kunst
Antiek dient te worden onderscheiden van kunst. Van het laatste is sprake als het voorwerp van een uitzonderlijke en unieke kwaliteit is. Bij antiek is dat doorgaans niet het geval; bij antiek is de ouderdom belangrijker dan de kunstzinnige waarde/kwaliteit.
- Een werk van Van Gogh is een kunstwerk, geen antiek. Een 'gewoon' schilderij uit diezelfde periode, dat door een hobbyist is gemaakt, is wel antiek.
Het onderscheid is soms erg lastig te maken, zeker waar het om gebruiksvoorwerpen gaat die door hun design beroemd zijn geworden.
- De beroemde Rietveldstoel uit 1918, het glaswerk van Chris Lebeau uit de jaren twintig of bepaald aardewerk van een bekende beeldend kunstenaar kunnen, indien het ouderdomscriterium wordt toegepast, als antiek worden beschouwd. Dit soort werken kunnen echter ook als kunstwerk worden benoemd.
Verschillende categorieën
Antiek komt voor in verschillende categorieën, de meest voorkomende zijn:
- Schilderijen
- Meubilair
- Klokken
- Horloges
- Instrumenten
- Kleden
- Tapijten
- Textiel
- Keramiek
- Aardewerk
- Munten en penningen
- Gebruiksvoorwerpen
- Sieraden
- Boeken