Logies en ontbijt is een overnachting in een hotel of woonhuis waar het ontbijt voor de volgende dag bij inbegrepen is. Een en ander wordt ook wel aangeduid met de Engelse term bed and breakfast (letterlijk 'bed en ontbijt', vaak afgekort tot 'B&B'), maar die term wordt vooral gebruikt als verwijzing naar een particuliere woning waar men kan overnachten en ontbijten.

Achtergrond

Bij een B&B in Groot-Brittannië gaat het om een kleinschalige verblijfsaccommodatie die de mogelijkheid biedt tot een toeristisch en veelal kortdurend verblijf, waarbij ook ontbijt wordt geserveerd. Overnachting en ontbijt worden aangeboden in een woonhuis of bijhuis dat wordt geëxploiteerd door de eigenaren van het betreffende huis.

Bij een B&B kunnen gasten overnachten bij gezinnen en mogen zij soms kiezen of ze hun ontbijt op bed of in de eetkamer van de bewoners willen hebben. Het is een aantrekkelijk alternatief voor kamers in de gebruikelijke hotels. Bovendien is een uitgebreid Engels ontbijt bij de prijs inbegrepen. Wanneer kamers nog beschikbaar zijn, wordt dit aangeduid met Vacancies. Het komt voor dat iedere kamer een eigen badkamer heeft, het komt ook voor de sanitaire voorzieningen worden gedeeld met andere gasten of met de bewoners. Een huiseigenaar kan ervoor kiezen om logies en ontbijt als primaire maar ook secundaire bron van inkomsten te gebruiken. Het personeel bestaat vaak uit de huiseigenaar zelf en eventueel gezinsleden die ook in het huis wonen.

Geschiedenis
Het principe van logies en ontbijt bestaat al sinds het begin van de mensheid. Zo bieden kloosters al eeuwen logies met ontbijt aan en ze doen dat op sommige plaatsen nog steeds. Al ruim voor de twintigste eeuw was het gewoon dat reizigers de nacht doorbrachten bij particulieren.

Logies en ontbijt was vooral favoriet bij Europese reizigers. De Europese kolonisten brachten het principe van logies en ontbijt mee naar de Verenigde Staten. Op hun barre reizen zochten ze een veilig onderkomen in huizen en herbergen. Wel was het zo dat de sociale stand van degene die onderdak zocht overeen moest komen met die van zijn gastheer. Sommige van deze historische woningen doen nog steeds dienst als B&B.

Tijdens de Grote Depressie in de jaren 30 van de twintigste eeuw stelden veel mensen hun huizen open voor reizigers om extra inkomen voor het gezin te verdienen. Na de Depressie nam deze vorm van logies in populariteit af en kregen bed-and-breakfastonderkomens het imago van een lowbudgetaccommodatie. Met de komst van de snelwegen ontstonden motels en verdwenen de B&B's op de achtergrond. Door de internationalisering, de sterke toename van het aantal reizigers en de komst van internet is het begrip bed and breakfast aan het begin van de 21e eeuw herontdekt. De belangstelling voor en de vraag naar logies en ontbijt is gegroeid. B&B's worden niet langer gezien als een lowbudget-verblijfsaccommodatie, maar als een aantrekkelijk alternatief voor de gewone hotel- of motelkamer. Er zijn B&B's die voorzieningen aanbieden die niet onderdoen voor de meest luxe verblijfsaccommodaties. De term B&B is een wereldwijd begrip geworden.

Kleinschaligheid
Een B&B is een kleinschalige overnachtingaccommodatie die deel uitmaakt van een woning en tot de kleinschalige verblijfsrecreatie gerekend wordt. De logies-en-ontbijtvoorziening is een nevenfunctie naast het wonen of de agrarische functie. Een Nederlandse B&B heeft gemiddeld 2,5 gastenkamers en 5,3 slaapplaatsen. Bij een B&B met meer dan zeven kamers wordt er ingeboet aan kleinschaligheid en gaat de accommodatie meer op een pension of hotel lijken. Een B&B met meer dan zeven kamers is moeilijk te exploiteren door één of twee personen en zal personeel moeten inschakelen. Uit marktonderzoek (2006 en 2007) blijkt dat het omslagpunt van kleinschaligheid bij zeven kamers ligt. Ook in andere Europese landen is een grens van zeven kamers heel gebruikelijk.

Logies en ontbijt versus hotel en pension
Een B&B is niet openbaar qua activiteit, omvang en schaalgrootte niet te vergelijken met een hotel of pension. Het hoofddoel van het pand is wonen, de nevenactiviteit is 'het verstrekken van logies'. Dit in tegenstelling tot een pension of hotel, dat als hoofddoel heeft 'het verstrekken van logies' (voor korte of langere tijd) en als nevenactiviteit 'het verstrekken van maaltijden en/of dranken voor consumptie ter plaatse'. Pensions en (familie)hotels bieden naast een ontbijt ook andere maaltijden aan en hebben personeel in dienst.

Logies en ontbijt in Nederland

In Nederland wordt het nog 'logies en ontbijt' genoemd, hoewel het Engelse 'bed and breakfast' ook steeds meer gebruikt wordt, ook wordt het een 'gastenkamer' genoemd. De kenmerken van een Nederlandse B&B zijn kleinschaligheid, een persoonlijke benadering en over het algemeen een goede prijs-kwaliteitverhouding. Nagenoeg alle logies-en-ontbijt worden door een familie gedreven. Logies-en-ontbijt zijn verspreid over heel Nederland, zowel op het platteland als in de stad. Men treft ze aan in allerlei typen panden, bijvoorbeeld in een monumentaal pand, ecologische boerderij, herenhuis, oude school, landhuis, pastorie of molen. In 2009 waren er naar schatting ruim 5000 logies-en-ontbijt in Nederland.

Sinds 2007 heeft de sector logies-en-ontbijt in Nederland een eigen classificatiesysteem. De kwaliteit van de B&B's wordt aangeduid met één tot en met vijf tulpen. Door een normenlijst op internet in te vullen, worden deelnemers in een van de vijf categorieën ingedeeld. Deze classificatie is voorlopig, totdat één van de onafhankelijke "mystery guests" de B&B heeft bezocht. Dan pas wordt de classificatie definitief. Stichting Bed & Breakfast Nederland onderhoudt de Nederlandse Bed & Breakfast Classificatie, voert kwaliteitscontroles uit en certificeert B&B's. Bij het overgrote deel van de B&B's zult u waarschijnlijk geen classificatie aantreffen daar de eigenaren onbekend zijn met het classificatiesysteem of geen behoefte hebben aan deze betaalde kwalificatie. Dat wil niet zeggen in die B&B's geen kwalitatief hoogstaand verblijf wordt geboden.